10. Grimes- Visions
Wat is het?
Perfecte springerige electropopliedjes met lieve
meisjesstemmen en een ietwat duistere ondertoon. Als Twin Peaks zou zich zou afspelen op een
Japans zomerstrand en alle karakters MDMA-verslaafden zouden zijn, zou Visions
van Grimes de perfecte soundtrack zijn.
Waarom is het de
op negen na beste plaat van 2012?
De suikerspinplaat van 2012. Je hoeft niet eens fan te zijn
van electrobeats of ietwat lolita-achtige meisjesvocalen om te worden ingepakt
door de retetoegankelijke, dynamische en fantastisch opgebouwde poppareltjes
van deze cd. Zelfs de horkerigste rocker zal moeite hebben zijn heupen stil te
houden bij een liedje als 'Oblivion'. Let op: dit is meer dan alleen gebakken
lucht met een gesuikerde productie. Hier horen we een nieuwe prinses van de
pop, die haar zinnen heeft gezet op de troon.
9. Cody Chesnutt- Landing On A Hundred
Wat is het?
Flexibele en zelfverzekerde soulplaat volgens vertrouwd
recept, met een hoog 'luister kinderen, vroeger dealde ik crack maar nu ben ik
trouw aan mijn gezin'-gehalte.
Waarom is het de
op acht na beste plaat van 2012?
Een plaat van verrassende kwaliteit, ambitie en
godvrezendheid. Verrassend? Ja, want het voornaamste wapenfeit van Chesnutt tot
nu toe was de bij vlagen geniale maar erg onevenwichtige lo-fiplaat The
Headphone Masterpiece (2002). Op
deze slaapkameropnames zong hij ons dingen toe als 'I got a hard dick with a curve and that's all you deserve' en 'fertilize another behind my lover's back'. Die
laatste zin is afkomstig uit The Seed, een nummer dat hem min of meer beroemd
zou maken toen hij een nieuwe versie opnam met hiphopband The Roots. Daarna
bleef het lang betrekkelijk stil. In de tussentijd heeft Chesnutt het licht
gezien en een gezin gekregen, blijkbaar, en hij maakt ons deelgenoot van zijn
transformatie in de vorm van twaalf perfect geproduceerde, levendige soulsongs
met funk-, rock-, en gospelinvloeden.
Bekeringsdrift is iets waar je tegen moet kunnen
natuurlijk, maar deze plaat is het waard omdat Chesnutt nu wel als
songschrijver erin slaagt om (bijna) elke track te laten knallen, iets waar ook
de weelderige arrangementen aan
bijdragen. Warm, vitaal en fijn groovend,
met slim gebruik van lagen percussie, strijkers en blazers, kan het zich meten
met het beste uit de geschiedenis van de soul. Overigens is dit verre van een
retroplaat, 'tijdloos' zou een passender cliché zijn. Dan blijkt Chesnutt als zanger ook nog in deze
muzikale omlijsting zijn mannetje te
staan.
We vergeven hem dus de soms wat vermoeiende jehovatrekjes, en het feit
dat deze plaat muzikaal weinig avontuur bevat, en kennen hem een mooie negende
plaats toe.
8. Animal Collective - Centipede Hz
Wat is het?
Nintendokarakters meppen elkaar tot moes terwijl hippe
indiekids huilend rebussen voorlezen. Ofzo.
Waarom is het de
op zeven na beste plaat van 2012?
Animal Collective is een van mijn ontdekkingen van dit
jaar. Natuurlijk was de hype rondom hun vorige drie a vier platen niet geheel
langs me heen gegaan, maar ik vond het maar irritante muziek gemaakt door
hipsterkids die vooral heel erg interessant willen klinken.
Misschien is dat
laatste nog steeds waar, maar om een of andere reden viel dit jaar het kwartje
wel, en dan ook nog door deze plaat, die door de pers en een groot deel van het
indiepubliek als een lichte teleurstelling werd ervaren geloof ik. Het duurt even voordat
de liedjes echt tevoorschijn komen onder de lagen synths, drumcomputers,
gitaren en gekkigheid, maar eenmaal in hun volle schoonheid te behappen, zijn
ze eigenlijk allemaal recht in de roos, en blijken die irritante bliepjes en kraakjes
ineens de perfecte ondersteuning voor een gevoelswereld die zowel uitermate modern
is, als volwassen en complex. Inmiddels ben ik ook hun oude werk ingedoken. Het is waar dat sommige
eerdere platen waarschijnlijk beter zijn dan deze, maar laat je de pracht van
een nummer als 'New Town Burnout' niet ontzeggen omdat de hype rondom de band
een beetje is uitgeblust.
7. Fire! with Oren Ambarchi - In The Mouth- A Hand
Wat is het?
Trommelvliesbeproevende samenwerking tussen
gitaarnoiseartiest en freejazzcollectief.
Waarom is het de
op zes na beste plaat van 2012?
NB: waarschijnlijk geen tip voor casual
jazzluisteraars. Sinds een paar jaar is jazz eigenlijk mijn grote muzikale liefde,
hoewel ik vooral de klassiekers aan het ontdekken was, en de moderne tijd een
beetje links liet liggen.
Dit jaar is daar op aandringen van wat medefans via
internet verandering in gekomen, en ben ik onder andere in contact gekomen met
het spannende spel van saxofonist Mats Gustafsson, die hier met zijn band Fire!
de samenwerking aangaat met de opkomende Ambarchi. Beide hebben dit jaar niet
bepaald stilgezeten, Gustafsson speelt op een flink aantal platen en zien we
vaker in deze eindejaarsblog, Ambarchi maakte zelfs drie eigen platen en vier
samenwerkingsplaten. Ik zie het Guns 'n Roses en Tool nog niet doen.
Hoewel dit
niet de meest toegankelijke plaat is die ik dit jaar leerde kennen, is het wel
schitterend hoe op de drie langste tracks de lage ruis van Ambarchi en de
uitstekend spelende bassist Johan Berthling langzaam een dans aangaan met
Gustafsson, om uiteindelijk samen te smelten in een wilde, schreeuwende
kakofonie. Je moet ervan houden.
Mijn belangrijkste adviseur voor nieuwe freejazz heet
Jelle, en hij is via internet iedereen aan het overtuigen om deze plaat op één
te zetten in de jaarlijstjes. Dat vond ik een beetje overdreven, maar ik wilde
wel graag deze of Baro 101 in mijn top 10 hebben. Uit dank voor Jelle's tips
heb ik voor deze gekozen. (Beide had natuurlijk ook gekund, maar dan kreeg
Gustafsson wel een erg groot aandeel in mijn lijstje. Ik zal je verklappen dat
we hem nogmaals zullen tegenkomen, namelijk.)
6. Asaf Avidan - A Different Pulse
Wat is het?
Weemoedig solodebuut van Israëlische kweelzanger met een
knipoog naar Morricone.
Waarom is het de
op vijf na beste plaat van 2012?
De raarste doorbraak van het jaar by far, deze Avidan,
omdat Wankelmut een remix maakte van 'Reckoning Song' dat over de halve wereld
een hit werd. Laatstgenoemde betreft al een ouder nummer, dat de zanger met de
nasale, wat vrouwelijke stem maakte met zijn oude band The Mojo's. Deze band is
inmiddels ter ziele, en dit jaar probeerde Avidan op eigen kracht zijn nummers
in de studio tot leven te wekken. De folk is daarbij nooit ver weg, al is dit
verre van het soort overjarige minimale pseudo-cowboymuziek waar we
tegenwoordig zo vaak mee worden lastiggevallen. In plaats daarvan kleurt Avidan
zijn droevige liedjes over de liefde die is verdroogd in met filmische
sfeerelementen en bij vlagen smaakvolle orkestraties.
Niet alle liedjes zijn onderscheidend genoeg om de titel meesterwerk helemaal waar te maken, maar wie de stem van Avidan kan aanhoren krijgt een popplaat met prachtige melodieën, die wat betreft arrangementen alleen de nummer vijf van deze lijst moet laten voorgaan.
Niet alle liedjes zijn onderscheidend genoeg om de titel meesterwerk helemaal waar te maken, maar wie de stem van Avidan kan aanhoren krijgt een popplaat met prachtige melodieën, die wat betreft arrangementen alleen de nummer vijf van deze lijst moet laten voorgaan.
5. Lost In The Trees - A Church That Fits Our Needs
Wat is het?
Hogeschool-americana met klassieke invloeden.Een muzikaal
monument, een kathedraal van rouw en acceptatie, en de best gearrangeerde plaat
van 2012.
Waarom is het de
op vier na beste plaat van 2012?
Ik kan hier (voor de verandering) vrij kort over zijn,
omdat ik al een complete blog heb gewijd (Kijk maar)
aan mijn bewondering voor deze plaat, en mijn verbazing over het feit dat een
plaat die zoveel muzikale klasse in huis
heeft, én een goed verhaal heeft, en zo hartverscheurend en integer is, zo is
genegeerd door de critici en het publiek. Zou misschien nog wel een hogere plek
verdienen
4. Masahiko Satoh/Takeo Moriyama/Peter Brötzmann - Yatagarasu (2012)
Geen Youtube-materiaal, hier de plaat op Spotify
Wat is het?
Toeterdetoet, pwep! tingeling
tong ting tingeling...
Waarom is het de
op drie na beste plaat van 2012?
Peter Brötzmann is een grote naam in de freejazz, maar
zijn manier van een spontane herrie peuteren uit een saxofoon is niet altijd
aan mij besteed. Sommige platen die ik in het verleden heb gehoord vind ik
vooralsnog nergens op lijken. Desondanks, de beste pure freejazzplaat die ik hoorde
uit 2012 omdat hij hier wordt gekoppeld aan de hier ten lande betrekkelijk
obscure pianist Masahiko Satoh, wiens pianolijnen dit album echt maken:
boeiend, complex, avontuurlijk en vaak ook gewoon móói pianospel.
Brötzmann lijkt zich ook wat in te houden om ruimte te laten voor de Japanse meester en gaat niet de hele tijd compleet los. Het resultaat is een chemie die soms de vreemdere platen van Coltrane/ Tyner in herinnering roept. Buitencategorie in de complexe muziek, een aanrader voor alle aanraders van de vrije jazz.
Brötzmann lijkt zich ook wat in te houden om ruimte te laten voor de Japanse meester en gaat niet de hele tijd compleet los. Het resultaat is een chemie die soms de vreemdere platen van Coltrane/ Tyner in herinnering roept. Buitencategorie in de complexe muziek, een aanrader voor alle aanraders van de vrije jazz.
3. Bill Fay- Life Is People
Wat is het?
Vergeten singer/songwriter-genie uit de jaren zeventig
maakt na jaren werken in fabrieken comeback als wereldwijze predikant.
Waarom is het de
op twee na beste plaat van 2012?
Meer nog dan alle hiervoor genoemde platen kan de
comeback van Bill Fay me optillen en meevoeren naar een hogere staat van bewustzijn.
Het verhaal mag inmiddels bekend zijn: Fay maakte begin
jaren zeventig een tweetal prachtige folkplaten, klinkend als een vollere,
minder door depressie benauwde neef van Nick Drake. De platen slaan niet aan,
en Fay is veroordeeld tot een leven in de marge, werkend als schoonmaker en
fabrieksarbeider. Zijn platen krijgen echter een flinke cultstatus, en
verschillende grote muzikanten noemen hem als invloed. De belangrijkste is
misschien Jeff Tweedy van Wilco, die vaak Fay's 'Be Not So Fearful' speelt.
Als groot fan van Wilco kende ik de naam dus al wel, dus
toen Fay dit jaar de studio inging voor zijn eerste plaat in veertig (!!!)
jaar, was mijn interesse gewekt. Het kostte een paar luisterbeurten, maar net
zoals bij Wilco zijn de liedjes op deze plaat echte 'slowburners':
tegelijkertijd simpel en zo eigenzinnig dat het lastig is de eerste keer te
horen wat er zo bijzonder aan is. Na enkele luisterbeurten verwelkomde de
plaat me steeds meer als een warme deken.
Geen wrok hier, of verhalen over depressie of een
drugsverleden. Geen man die zich dwangmatig probeert te bewijzen, of allerlei
muzikale bokkensprongen maakt. Nee, twaalf gedragen, mooi gearrangeerde liedjes
door een klasse songwriter die zowel met beide benen op de aarde staat als twee
ogen gericht heeft op het Hogere (waarmee deze top 10 een verrassend religieus
tintje meekrijgt). Tweedy wordt ook nog even bedankt middels een cover van
Wilco's 'Jesus, Etc.', en komt even meezingen op 'This World'. Maar zijn
aanwezigheid is niet noodzakelijk: de brok in de keel die ik krijg tegen het
einde van 'Cosmic Concerto' is dit jaar ongeëvenaard.
2. Frank Ocean- Channel Orange
Wat is het?
De R&B-hype van het jaar, op het eerste gehoor
minimaal en eenvoudig, bij herhaalde beluistering een behoorlijk subtiele en substantiële plaat.
Waarom is het de
op één na beste plaat van 2012?
Frank Ocean, lid van de erg hippe Amerikaanse hiphopcrew
OFWGKTA, is niet eens een groot soulzanger. Bij het uitkomen van zijn eerste
echte album, 'Channel Orange' was er in eerste instantie ook meer aandacht voor
een open brief die hij op Tumblr postte dan voor de muziek. In deze brief kwam
Ocean er voor uit ooit verliefd te zijn geweest op een man, waardoor er gek
genoeg een enorme buzz om zijn muziek ontstond, en de Amerikaanse hiphopwereld
op een aangename manier met een gewetensvraag werd geconfronteerd.
Maar de muziek dan? In eerste instantie vond ik het
allemaal niet zo indrukwekkend. Binnen de ontstane hype werd single als
'Pyramids' onthaald als een revolutie binnen de R&B, maar ik hoorde alleen
een zanger langdradig meekwelen op een droge beat.
Pas bij het herbeluisteren voor de jaarlijstjes kwam de
plaat echt goed bij mij binnen. En niet omdat deze plaat nou zo'n revolutie zou
zijn binnen de urbanmuziek, maar omdat minstens negen tracks van deze plaat
extreem verslavende, briljant geproduceerde moderne R&B bevatten, waarvan
ik de neiging heb om ze steeds opnieuw en opnieuw te draaien. Waar ligt het aan?
De ijzersterke hooks, de producties die niets te veel doen en toch bij elke
luisterbeurt weer de juiste details bevatten om je geïnteresseerd te houden, en
het feit dat de meeste tracks ook nog echt ergens over gaan: Ocean blijft niet
hangen in goedkoop swingen in de club of gangsterthema's. Het milieu dat Ocean
beschrijft bestaat juist uit 'Super Rich Kids' die zich verveeld en decadent
gedragen, en nauwelijks besef hebben van de echte wereld. En ja, dat de
mainstream R&B met 'Forrest Gump' een ondubbelzinnig homo-erotische track
rijker is, is natuurlijk ook leuk en mooi meegenomen. Topplaat!
1. Neneh Cherry & The Thing - The Cherry Thing
Wat is het?
Maffe jazzgroep + eigenzinnige zangeres = plaat die
maandenlang blijft boeien, prikkelen en verrassen.
Waarom is het de allerbeste
plaat van 2012?
Neneh Cherry is in de laatste twintig jaar niet bepaald
erg zichtbaar, na een paar grote hits ('Buffalo Stance', 'Seven Seconds') stamt
haar laatste plaat als soloartieste alweer uit 1996. Liever zingt ze een potje
mee op platen van anderen, of gaat ze interessante samenwerkingsverbanden aan.
In die laatste categorie: The Cherry Thing. Het stond wellicht al beschreven in
de sterren: The Thing, een Scandinavische Jazzgroep rondom -daar is ie weer!-
Mats Gustafsson, is vernoemd naar een nummer van Don Cherry, de legendarische
freejazz-trompettist en... stiefvader
van Neneh Cherry.
Acht nummers, allemaal opgenomen in één take, twee eigen
composities ('Cashback' en 'Sudden Moment') en zes covers, uitgevoerd door
Neneh Cherry die een combinatie neerzet van een zwoele jazzvocaliste en een
volstrekt geschifte MC, met een band die haar soms ingetogen bijstaat, en op de
juiste momenten de freejazzgekte laat losbarsten: Gustafsson is een held (zijn
solo op 'Cashback'!) en bassist Ingebrigt
Håker Flaten is als een vis in het water in deze tussenvorm tussen groove en
gekte, maar de ster van de plaat is toch wel de werelddrummer met de
wereldnaam: Paal Nilssen-Love. Op mijn zoektocht door de moderne free jazz was
hij dit jaar mijn echte ontdekking, nu al een van mijn favoriete levende muzikanten.
De covers op dit
album komen letterlijk uit alle hoeken, twee jazzstukken van, natuurlijk
Ornette Coleman respectievelijk Don Cherry, maar ook nummers van Suicide,
Martina Topley-Bird en The Stooges (een heerlijk vuil 'Dirt'). Helemaal
weggeblazen werd ik echter door 'Accordion' een complete jazz-deconstructie van
het nummer van Madvillain van de hiphopklassieker Madvillainy. Prachtig
opgebouwd rondom de vocalen van Cherry en de roffels van Nilssen-Love, klein
beginnen en eindigen in de stratosfeer. Zo hoort het te zijn.
Kwaliteit is
altijd subjectief, en volgorde erin aanbrengen bijna niet te doen. Maar dit is
mijn meest beluisterde plaat van het jaar, en 'Accordion' is mijn favoriete
nummer. Met dat nummer luiden we het jaar dan ook uit. Keep your glory, gold,
and glitter! En een gelukkig nieuwjaar aan iedereen!